Pir Sultan Abdal ve Hızır Paşa: Bir Direniş Hikayesi

Pir Sultan Abdal, 16. yüzyılda yaşamış ünlü bir Alevi ozanıdır. Asıl adı Haydar olup, Sivas’ın Banaz köyünde doğduğu bilinmektedir. Pir Sultan Abdal, Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde yaşayan Alevi ve Bektaşi topluluklarının manevi önderlerinden biri olarak kabul edilir. Eserlerinde genellikle toplumsal adaletsizlikleri, haksızlıkları ve zalim yöneticileri eleştirmiş, bu nedenle de zaman zaman devlet otoriteleriyle sorunlar yaşamıştır.

Pir Sultan Abdal’ın hayatı hakkında çok fazla kesin bilgi bulunmamakla birlikte, onun halk arasında yaygın olarak anlatılan birçok efsane ve hikâye ile tanındığı bilinmektedir. Eserlerinde hem dini hem de sosyal konulara değinmiş, aynı zamanda mistik ve tasavvufi unsurları işlemiştir. Onun şiirleri, genellikle didaktik bir nitelik taşır ve halk arasında geniş bir yankı bulmuştur.

Aleviler arasında Yedi Ulular olarak bilinen Yedi Ulu Ozan’dan birisidir.

Hayatı ve Eserleri:

• Pir Sultan Abdal, 16. yüzyılda yaşamıştır. Asıl adı Haydar’dır.
• Yaşamının büyük bölümü, Sivas ilinin Yıldızeli ilçesine bağlı Banaz köyünde geçti.
• Alevi-Bektaşi kökenli ve İran yanlısı mezhep olaylarına karıştı.
• Sivas Beylerbeyi Deli Hızır Paşa, Pir Sultan’ı astırdı.
• Ölüm tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, 1547-1551 veya 1587-1590 arasında olduğu sanılmaktadır.
• Pir Sultan Abdal, aşk, tasavvuf ve mücadele gibi ana konuları işleyen şiirler yazdı. Duru ve yalın bir dil kullanarak halk kesimine seslendi.
• Medrese eğitimi almadığı için Divan Edebiyatı’ndan etkilenmedi.

Hızır Paşa Olayı

•Efsaneye göre, Pir Sultan Abdal (Yani Pir Haydar’ı), yüksek vergiler nedeniyle Sivas Valisinin huzuruna gider ve Vali Ayvaz’a meramını bildirir. Ancak vali ters kelepçe yaptırıp Banaz’a geri gönderir.

Banaz’a geldiğinde Tokat’tan gelen ancak köpeklerinin bile sevmediği müritlerinden Hızır, Pir’e İstanbul’a gidip tahsilini yaparak Sivas’a gelip  adaletin temsilcisi olmak istediğini söyler. Pir Hızır’a “eline, beline, diline sahip ol” diyerek el verir. Bir efsaneye göre de “Gidip okuyacaksın. Paşa, hatta vezir olacaksın. Fakat beni asmağa geleceksin!” dediği de belirtilir.

Hızır gel zaman git zaman tahsilini bitirir ve Sivas’a Vali olur.

Hızır Pir Sultan’ı ayağına çağırır. Pir Haydar, Vali konağına gitmeyince de Pir Haydar’ın elini zincirle bağlatarak konağa getirtir. Ancak bunu bilmezden gelen Hızıra çok kızar ve bu yaptığının doğru olmadığını söyle. Hızır Paşa, Pir’e Sivas’a girmesine yasak koyar.

Hızır Paşa, Sivas valisi olarak görev yapmaktaydı ve Pir Sultan Abdal’la aralarında ciddi bir anlaşmazlık vardı. Bu anlaşmazlığın temelinde, Pir Sultan Abdal’ın zulme karşı başkaldıran ve halkın yanında duran bir figür olması, Hızır Paşa’nın ise Osmanlı Devleti’nin otoritesini temsil etmesi yatmaktadır.

Hızır Paşa, Pir Sultan Abdal’ın etkinliklerini ve düşüncelerini tehlikeli bulmuş ve onu susturmak istemiştir. Bu nedenle Pir Sultan Abdal’ı tutuklamış ve yargılamıştır. Pir Sultan Abdal, Hızır Paşa’ya ve onun zulmüne karşı açıkça direnmiş ve bu durumu şiirlerinde de işlemiştir. Yargılama sonucunda, Pir Sultan Abdal idam cezasına çarptırılmış ve asılarak öldürülmüştür.

Muhaııınıed Ali’dir var mıdır aynı

Pirimi sevenler çeker mi kaygu,

Mahşerde toplanır biltamam kamu

Ol Nebi Muhammed Pirim Ali’dir:

Gelsin ikrarına beli diyenler

Anladım derdim Muhammed Ali’dir

İsmim anınca salâal verenler

Meşrebim virdim Muhammed Ali’dir

Pir Sultan Abdal’ın Hızır Paşa’ya karşı yazdığı en bilinen şiirlerinden biri, onun direniş ruhunu ve adalet arayışını en iyi şekilde yansıtan “Gelin Canlar Bir Olalım” adlı eseridir. Bu şiir, onun düşüncelerinin ve mücadelesinin sembolü haline gelmiştir. Pir Sultan Abdal’ın ölümünden sonra da onun hatırası ve eserleri, Anadolu’da ve Alevi-Bektaşi toplulukları arasında büyük bir saygı ve sevgiyle yaşatılmaktadır.

Hızır Paşa bizi berdar etmeden,

Açılın kapılar ŞAH’a gidelim

Siyaset günleri gelip yetmeden

Yıkılın kapılar ŞAH’a gidelim

Şu görülen yayla ne güzel yayla

Bir dem süremedim giderim böyle

Pirim ben gidiyom sen himmet eyle

Açılın kapılar ŞAH’a gidelim

>>>>><<<<<

Değerli dostlar, sizlere daha kaliteli içerikler sunabilmemiz için lütfen Youtube kanallarımıza Abone Olur Musunuz