Romen Diyojenin Büyük İskendere Cevabı: Gölge Etme Başka İhsan İstemem
Antik Yunan’ın aydınlık sokaklarında, Sinop’ta doğmuş ve Atina’da yaşamış olan Diyojen, mal mülk edinmeyi reddeden ve basit bir yaşam tarzını benimseyen bir filozof olarak tanınır. O, insanların doğal ihtiyaçlarından fazlasına ihtiyaç duymadıklarını savunur ve bu fikirlerini sadece sözleriyle değil, yaşam tarzıyla da gösterir.
Bir gün, Kornea’daki pazar yerinde güneşli bir günde dinlenirken, o zamanın en güçlü adamı olan Büyük İskender yanına gelir. Halk, Diyojen’e, İskender’in kim olduğunu bilip bilmediğini sorar. Diyojen, “Tanıyorum, iyi tanıyorum ve sizi de iyi biliyorum,” diye cevap verir. İskender, “O halde söyle! Kimim ben?” diye sorar. Diyojen, “Bendemin esirimin esirisin,” diye yanıtlar. İskender sarsılır, yerinde duramaz ve atından iner. “Ne demek bu?” diye sorar. Diyojen, “Sen, toprak için insan öldürüyorsun. Dünya benim esirim, kölem. Sen de benim köleme köle olmuşsun. Kim kime ayağa kalkacak?” diye cevap verir.
Diyojen, İskender’e ayağa kalkmadı. Hiç istifini bozmadı. Binlerce insan, İskender geliyor diye kırılıp geçerken o, yerinden kımıldamadı. İskender, Diyojen’e herhangi bir dileğinin olup olmadığını sordu. Diyojen’in yanıtı tarihe geçecek kadar basit ve derindir:
“Gölge etme, başka ihsan istemem.”
Bu cevapla Diyojen, İskender’in sunduğu zenginlik ve iktidarın gereksiz olduğunu, gerçek mutluluğun ve ihtiyaçların basit şeylerden geldiğini vurgular.
Bu hikaye, Diyojen’in yaşam felsefesini ve özgürlüğe verdiği değeri simgeler ve günümüzde bile hala anlamını korur. İnsanların mutluluğu dışsal faktörlerde değil, kendi içlerinde bulabileceklerini hatırlatır. Diyojen’in bu hikayesi, onun düşüncelerinin ne kadar radikal ve özgün olduğunu gösterir. Aynı zamanda, o dönemde bile bir filozofun, bir krala karşı bu kadar cesur ve özgürce konuşabilmesinin, düşünce özgürlüğünün önemini vurgular.
Diyojen’in bu hikayesi, sadece Antik Yunan’da değil, tüm zamanlarda insanların ihtiyaçlarını ve mutluluklarını sorgulamaları için ilham kaynağı olmuştur. Günümüzde de, tüketim toplumunun getirdiği aşırı malzeme yığınları arasında, Diyojen’in basitlik ve özgürlük mesajı, daha anlamlı bir yaşam arayışında olanlar için güçlü bir hatırlatıcıdır.